مجله خبری مساجد

گفتار دوم: آداب و سنت های مسجد

مسجد منزلت مقدسی میباشد. منزل خداوند و شایسته ترین جای جهت ایفا نماز و عبادت میباشد، طبیعی میباشد که ورود به اینگونه جای ارزشمندی مانند ورود به بقیه جای ها نباشد.. آنکه به ملاقات بزرگی می رود متانت ورود به محضر اورا به مکان میاورد براین اساس هر کس به زیارت پروردگار در مسجد می شتابد قهرا می بایست آرامش ورود و حضور در آنبلکه آرامش خروج از آن را هم ملاحظه نماید. مگر خیر اینکه اهل مسجد را در احادیث «زائران خداوند دانسته اند؟! امام حسن مجتبی (ع) فرمودند: «اهل المسجد زوار الله: اهل مسجد زیارت کنندگان خداوند می باشند»[38]. مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد به علاوه جایی که «منزل پرهیزکاران»[39] و «محل نشستن انبیاء» و «منزل هر بازهد» و از «گلشن های بهشتی» میباشد داخل شدن به آن بایستی با شایستگی معنوی و آداب و سنن خاصی باشد که با این اوصاف هماهنگی داشته باشد.

عموم با هر حالتی به منزل انبیاء الهی و ائمه (ع) باطن نمیشوند، حتی بعداز رحلت یا این که شهیدشدن آنان نیز نمی توانند با هر موقعیت و حالتی که بودند به جای های مقدسی که منتسب به آنهاست وارد شوند. ورود به مسجد هم آداب خاصی دارااست؛ بعضی اشخاص به آن حرام و ورود برخی دیگر مکروه میباشد، آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد برای افرادی هم ورودشان حرمت یا این که کراهت ندارد آداب خاصی آورده شده که به بعضا از آنان میپردازیم:

الف) آداب ورود به مسجد

۱. حرمت ورود به مسجد در اکنون جنایت: مثلا اشخاصی که ورودشان به مسجد ممنوع میباشد افرادی اند که در حالا جنابت میباشند. در تعبیر آیه ۴۳ سوده مائده «و لا جنبا الا عابری سبیل حتی تغتسلوا» روایاتی وارداتی که آن را به «عدم تایید صلاحیت ورودبه مسجد در اکنون جنابت مگر به قصد عبور از آنجا» تعبیر و تفسیر کرده اند. محمد بن مسلم و زراره که دو بدن از اصلی ترین راویان روایات اهل بیت (ع) بوده اند، از امام باقر (ع) پرسش کردند: که آیا جنب یا این که حائض حق ورود به مسجد را دارا هستند یا این که خیر؟ امام فرمودند: «حائض و رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکری مشهد جنب حق ورود به مسجد را ندارند الا اینکه بخواهند از آنجا عبور نمایند (یعنی از یک درب وارد و از درب دیگر بیرون شوند) و برای کلام خود به آیه فوق استشهاد کردند.[40] اما مسجد الحرلم و مسجدالنبی از این حکم مستثنی میباشند بدین مفهوم که حائض جنب حتی اذن عبور از آنها‌را هم ندارد.

۲. کراهت ورود افرادی که چیز بدبویی خورده اند: بعضا از شبزیجات و گیاهان به نحوی می‌باشند که با میل کردن آنان دهن بدبو میگردد و این بوی بد از دو جهت با شئونات مسجد سازگار وجود ندارد؛ نخستین اینکه مسجد منزل آفریدگار و محل پرستش میباشد و بشر بایستی آنجا را خوشبو و معطر نگه دارااست تا حرمت آن محافظت خواهد شد. دوم اینکه زیرا مسجد محل اجتماع مسلمان‌ها برای نماز و عبادت میباشد، بوی بد دهن موجب آزار رسانی آن ها می‌شود، لذا ورود هر که سبزیجاتی مثل سیر و پیاز خورده به مسجد کراهت داراست. در احادیث درباره‌ی هر که سیر خورده بیشتر تاکید و تصریح گردیده زیرا بوی تند آن بیش از دیگر صیفی جات آزار دهنده میباشد. در عین درحال حاضر این مورد تخصیص به سیر ندارد، اگر در روایانی که میاوریم به‌این مقاله تصریح گردیده‌است؛ امام درست گو (ع) از اجداد گرامیشان از علی (ع) نقل کرده اند که آن حضرت فرمودند« هر که چیزی از خوردنی هایی که بوی آنان عموم را آزار می‌دهد بخورد نباید به مسجد مجاورت گردد.»[41] و در حدیث دیگر از رسول (ص) آمده میباشد: «هر که پیاز یا این که سیر یا این که نوعی تره (بوی بد داراست) خورد خیر مجاورت ما بیاید و خیر به مسجد ما مجاورت گردد»[42] و این ماجرا التفات این حکم فقهی را می‌رساند که حرمت مسجد بایستی مانند حرمت پیامر (ص) نگهداری گردد.

۳. با عصمت وارد مسجد شدن: در زوایات آمده که فارغ از وضو و پاکی وارد مسجد نشوید بلکه کوشش فرمایید برای ورود آن پاکی داشته باشید مثال ای از این احادیث را می‌آوریم: امام راستگو (ع]) فرمودند: «علبکم باتیان المساجد فانها بیوت الله فی الارض و ن اتاها متظهرا طهره الله اینجانب ذنوبه و کتاب ها اینجانب زواره: بر شما باد به وارد شدن به مساجد، چون آن ها منزل های خدایند در زمین و کسی که با عصمت در آن‌ها آید معبود از گناهان پاکش نماید و اورا از زیارت کنندگان خویش می نویسد.»[43]

۴. قبل از سایر افراد وارد مسجد شدن: از‌آنجا‌که حضور در مسجد برای عبادت از شایسته ترین کارهست و قرآن امر میدهد ه در شغل های نیک و نه از یکدیگر سبقت بگیرید:«فاستبقوا الخیرات» مستحب میباشد آدم در رفتن به مسجد از بقیه افراد سبقت گرفته و پیش از آن‌ها وارد مسجد گردد. فرستاده خداوند (ص) فرمودند: «شایسته ترین عموم کسی میباشد که قبل از سایر افراد وارد مسجد گردیده و بعد از همگی از آن بیرون خواهد شد.»[44] در قصه دیگری نیز وارداتی که فرمود: «پیشرو کسی میباشد که پیش از اذان وارد مسجد گردد و اواسط رو کسی میباشد که پس از اذان وارد مسجد گردد و ستمکار کسی میباشد که پس از اقامه یا این که بعد از آن ار برپایی نماز وارد مسجد خواهد شد».[45]

گفتار دوم: آداب و سنت های مسجد

مسجد منزلت مقدسی میباشد. منزل خداوند و شایسته ترین جای جهت ایفا نماز و عبادت میباشد، طبیعی میباشد که ورود به اینگونه جای ارزشمندی مانند ورود به بقیه جای ها نباشد.. آنکه به ملاقات بزرگی می رود متانت ورود به محضر اورا به مکان میاورد براین اساس هر کس به زیارت پروردگار در مسجد می شتابد قهرا می بایست آرامش ورود و حضور در آنبلکه آرامش خروج از آن را هم ملاحظه نماید. مگر خیر اینکه اهل مسجد را در احادیث «زائران خداوند دانسته اند؟! امام حسن مجتبی (ع) فرمودند: «اهل المسجد زوار الله: اهل مسجد زیارت کنندگان خداوند می باشند»[38]. مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد به علاوه جایی که «منزل پرهیزکاران»[39] و «محل نشستن انبیاء» و «منزل هر بازهد» و از «گلشن های بهشتی» میباشد داخل شدن به آن بایستی با شایستگی معنوی و آداب و سنن خاصی باشد که با این اوصاف هماهنگی داشته باشد.

عموم با هر حالتی به منزل انبیاء الهی و ائمه (ع) باطن نمیشوند، حتی بعداز رحلت یا این که شهیدشدن آنان نیز نمی توانند با هر موقعیت و حالتی که بودند به جای های مقدسی که منتسب به آنهاست وارد شوند. ورود به مسجد هم آداب خاصی دارااست؛ بعضی اشخاص به آن حرام و ورود برخی دیگر مکروه میباشد، آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد برای افرادی هم ورودشان حرمت یا این که کراهت ندارد آداب خاصی آورده شده که به بعضا از آنان میپردازیم:

الف) آداب ورود به مسجد

۱. حرمت ورود به مسجد در اکنون جنایت: مثلا اشخاصی که ورودشان به مسجد ممنوع میباشد افرادی اند که در حالا جنابت میباشند. در تعبیر آیه ۴۳ سوده مائده «و لا جنبا الا عابری سبیل حتی تغتسلوا» روایاتی وارداتی که آن را به «عدم تایید صلاحیت ورودبه مسجد در اکنون جنابت مگر به قصد عبور از آنجا» تعبیر و تفسیر کرده اند. محمد بن مسلم و زراره که دو بدن از اصلی ترین راویان روایات اهل بیت (ع) بوده اند، از امام باقر (ع) پرسش کردند: که آیا جنب یا این که حائض حق ورود به مسجد را دارا هستند یا این که خیر؟ امام فرمودند: «حائض و رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکری مشهد جنب حق ورود به مسجد را ندارند الا اینکه بخواهند از آنجا عبور نمایند (یعنی از یک درب وارد و از درب دیگر بیرون شوند) و برای کلام خود به آیه فوق استشهاد کردند.[40] اما مسجد الحرلم و مسجدالنبی از این حکم مستثنی میباشند بدین مفهوم که حائض جنب حتی اذن عبور از آنها‌را هم ندارد.

۲. کراهت ورود افرادی که چیز بدبویی خورده اند: بعضا از شبزیجات و گیاهان به نحوی می‌باشند که با میل کردن آنان دهن بدبو میگردد و این بوی بد از دو جهت با شئونات مسجد سازگار وجود ندارد؛ نخستین اینکه مسجد منزل آفریدگار و محل پرستش میباشد و بشر بایستی آنجا را خوشبو و معطر نگه دارااست تا حرمت آن محافظت خواهد شد. دوم اینکه زیرا مسجد محل اجتماع مسلمان‌ها برای نماز و عبادت میباشد، بوی بد دهن موجب آزار رسانی آن ها می‌شود، لذا ورود هر که سبزیجاتی مثل سیر و پیاز خورده به مسجد کراهت داراست. در احادیث درباره‌ی هر که سیر خورده بیشتر تاکید و تصریح گردیده زیرا بوی تند آن بیش از دیگر صیفی جات آزار دهنده میباشد. در عین درحال حاضر این مورد تخصیص به سیر ندارد، اگر در روایانی که میاوریم به‌این مقاله تصریح گردیده‌است؛ امام درست گو (ع) از اجداد گرامیشان از علی (ع) نقل کرده اند که آن حضرت فرمودند« هر که چیزی از خوردنی هایی که بوی آنان عموم را آزار می‌دهد بخورد نباید به مسجد مجاورت گردد.»[41] و در حدیث دیگر از رسول (ص) آمده میباشد: «هر که پیاز یا این که سیر یا این که نوعی تره (بوی بد داراست) خورد خیر مجاورت ما بیاید و خیر به مسجد ما مجاورت گردد»[42] و این ماجرا التفات این حکم فقهی را می‌رساند که حرمت مسجد بایستی مانند حرمت پیامر (ص) نگهداری گردد.

۳. با عصمت وارد مسجد شدن: در زوایات آمده که فارغ از وضو و پاکی وارد مسجد نشوید بلکه کوشش فرمایید برای ورود آن پاکی داشته باشید مثال ای از این احادیث را می‌آوریم: امام راستگو (ع]) فرمودند: «علبکم باتیان المساجد فانها بیوت الله فی الارض و ن اتاها متظهرا طهره الله اینجانب ذنوبه و کتاب ها اینجانب زواره: بر شما باد به وارد شدن به مساجد، چون آن ها منزل های خدایند در زمین و کسی که با عصمت در آن‌ها آید معبود از گناهان پاکش نماید و اورا از زیارت کنندگان خویش می نویسد.»[43]

۴. قبل از سایر افراد وارد مسجد شدن: از‌آنجا‌که حضور در مسجد برای عبادت از شایسته ترین کارهست و قرآن امر میدهد ه در شغل های نیک و نه از یکدیگر سبقت بگیرید:«فاستبقوا الخیرات» مستحب میباشد آدم در رفتن به مسجد از بقیه افراد سبقت گرفته و پیش از آن‌ها وارد مسجد گردد. فرستاده خداوند (ص) فرمودند: «شایسته ترین عموم کسی میباشد که قبل از سایر افراد وارد مسجد گردیده و بعد از همگی از آن بیرون خواهد شد.»[44] در قصه دیگری نیز وارداتی که فرمود: «پیشرو کسی میباشد که پیش از اذان وارد مسجد گردد و اواسط رو کسی میباشد که پس از اذان وارد مسجد گردد و ستمکار کسی میباشد که پس از اقامه یا این که بعد از آن ار برپایی نماز وارد مسجد خواهد شد».[45]